سرطان معده
سرطان معده چیست و چه اهمیتی دارد ؟ سرطان معده بیماری است که در آن سلول های سرطانی در معده افزایش پیدا می کنند و باعث ایجاد توده یا زخم در معده می شوند. این بیماری شایع ترین سرطان منجر به فوت در ایران می باشد و یکی از شایع ترین سرطانهای کشنده در دنیاست. در طی چند دهه اخیر شیوع سرطان معده بعلت کاهش هلیکوباکتر پیلوری و اصلاح تغذیه کاهش پیدا کرده است.
عوامل خطر سرطان معده:
سن: این بیماری بیشتر در افراد بالای 60 سال دیده میشود.
جنسیت: در مردها دو برابر بیش از زن‌ها احتمال ابتلا به سرطان معده وجود دارد.
رژیم غذایی: مطالعات نشان میدهد غذاهای دودی، شور یا ترشی خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد. از سوی دیگر خوردن میوه و سبزی‌های تازه در برابر این بیماری محافظت میکند. غذاهای حاوی ترکیبات نیتروز آمین احتمال سرطان معده را بیشتر میکند.
عفونت هلیکوباکترپیلوری: عفونت هلیکوباکتر پیلوری خطر التهاب معده ، زخم معده و همچنین خطر سرطان معده را افزایش میدهد اما تنها تعداد کمی از کسانی که دارای عفونت معده هستند به سرطان معده مبتلا می‌شوند. عفونت هلیکوباکتر پیلوری خطر زخم معده و دوزاده را 5 تا 7 برابر و خطر سرطان معده را 3 تا 6 برابر می کند.
کشیدن سیگار: احتمال ابتلای سیگاری‌ها به سرطان بیشتر از آنهایی است که سیگار نمی‌کشند.
چاقی : چاقی احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش میدهد.
سابقه خانوادگی سرطان معده: افرادیکه خویشاوندان درجه اول آنها به سرطان معده مبتلا بوده‌اند نیز بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
جراحی قبلی روی معده: سرطان معده در افرادیکه بخشی از معده آنها به دلیل بیماریهای غیر سرطان نظیر زخم معده برداشته شده باشد بیشتر است.
گاستریت آتروفیک : تحلیل رفتن مزمن مخاط داخل معده، خطر سرطان معده را افزایش میدهد.
سابقه پولیپ معده : پولیپ های آدونوماتوز معده احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش میدهد.
علایم و نشانه‌های سرطان معده: علائم و نشانه های اولیه سرطان معده گول زننده و مشابه سایر ناراحتیهای گوارشی است به طوریکه افراد سعی دارند با پرهیز غذایی و درمان خودسرانه بهبود پیدا کنند. شایع ترین علایم سرطان معده کاهش وزن و درد مداوم شکم می باشد ولی ممکن است با حالت تهوع و استفراغ، سیری زودرس، کم خونی، استفراغ خونی یا وجود خون در مدفوع (سیاه شدن مدفوع ) مراجعه نمایند. علایم غالب سرطان معده به محل تومور بستگی دارد تومورهای ناحیه ابتدای معده و دریچه ورودی معده با اختلال بلع مراجعه میکنند در حالیکه تومور ناحیه انتهای معده ممکن است بعلت تنگی دریچه خروجی معده با استفراغ مراجعه نمایند.
از آنجا که علایم اولیه بصورت سوء هاضمه تظاهر میکند جهت تشخیص زودتر و بموقع بیماری بایستی افراد پر خطر (دارای علایم هشدار دهنده) را شناسایی و بدقت بررسی کرد.
علایم هشدار دهنده سرطان معده کدامند ؟
سن بالای 55 سالگی
وجود سابقه فامیلی سرطان گوارش
کاهش وزن غیر قابل توجیه
استفراغ خونی ، وجود خون منفی در مدفوع
کم خونی فقر آهن
اختلال بلع پیشرونده
استفراغ مداوم
درد مقاوم به درمان
زردی
وجود یافته غیر طبیعی در معاینه ( مانند لمس توده شکم ، بزرگی غدد لنفاوی و یا کبد وطحال
بهترین روش تشخیص سرطان معده چیست ؟ بهترین و حساس ترین روش تشخیص سرطان معده آندوسکوپی می باشد جهت تشخیص بموقع و زودرس سرطان معده بایستی در افراد دارای علایم هشدار دهنده و یا افراد بالای 50 سال اندوسکوپی انجام داد ودر صورت مشاهده مخاط غیر طبیعی یا مشکوک نمونه برداری کرد. با مطالعه نمونه تهیه شده سرطان معده اثبات می شود. البته با مطالعه عکس برداری باریم نیز می توان به سرطان معده پی برد ولی ارزش تشخیصی این روش از اندوسکوپی کمتر است گاهی با این روش سرطان معده تشخیص داده نمیشود و حتی در صورت گزرارش شواهد سرطان معده در عکس باریم باز هم برای تهیه نمونه جهت مطالعه پاتولوژی لازم است اندوسکوپی انجام شود لذا امروزه روش انتخابی برای تشخیص سرطان معده اندوسکوپی می باشد.
پس از اثبات سرطان معده جهت درمان بایستی شدت درگیری تومور ارزیابی و مرحله بندی شود برای مرحله بندی از CT اسکن استفاده می شود با انجام سی تی اسکن شکم می توان درگیری کبد و غدد لنفاوی و آسیت را بررسی کرد.
روش‌های درمانسرطان معده چیست ؟
درمان سرطان شامل عمل جراحی ، رادیوتراپی و شیمی درمانی است.
عمل جراحی : عمل جراحی معمول‌ترین درمان برای سرطان معده است. نوع جراحی به میزان سرطان بستگی دارد. دو نوع عمده عمل جراحی سرطان معده وجود دارد:
معده برداری ناکامل :جراح، بخشی از معدة مبتلا به سرطان را برمی‌دارد، و در صورت لزوم بخشی از مری یا رودة کوچک را نیز بر خواهد داشت. غدد لنفاوی مجاور و دیگر بافت‌ها نیز ممکن است برداشته شوند.
معده برداری کامل : پزشک تمام معده، غدد لنفاوی مجاور، بخش‌هایی از مری و رودة کوچک و دیگر بافت‌های نزدیک تومور را برمی‌دارد سپس جراح مری را مستقیماً به رودة کوچک وصل میکند.
پرتودرمانی: برای کنترل و جلوگیری از رشد موضعی سلولهای تومورال استفاده می شود. در بیماران پیشرفته غیر قابل عمل جراحی جهت کنترل درد ، خونریزی و انسداد استفاده میشود.
شیمی‌درمانی:در بیمارانی که سرطان معده به کبد و یا سایر ارگانهای دیگر گسترش پیدا کرده از شیمی‌درمانی استفاده می شود. همچنین بیشتر بیماران پس از جراحی، شیمی درمانی می‌شوند. پرتودرمانی نیز در مواردی هم‌زمان با شیمی‌درمانی انجام میشود.
برای پیشگیری از سرطان معده چه توصیه هایی داده میشود :
§ اجتناب از مصرف سیگار
§ داشتن فعالیت فیزیکی منظم روزانه
§ مصرف کافی سبزی‌ها و میوه‌ها بصورت روزانه
§ مصرف غلات همراه با سبوس و فیبرهای غذایی
§ استفاده از یخچال برای نگهداری از مواد غذایی فاسد شدنی
§ از مصرف غذاهای کنسرو شده و مانده حتی الامکان خودداری شود.
§ اجتناب از خوردن غذاهای دودی شده و کاهش مصرف ترشی‌ها
§ مراجعه به پزشک در صورت داشتن سابقه سرطان معده در خویشاندان درجه یک
§ کاهش مصرف گوشت قرمز و گوشت کباب شده روی شعله مستقیم آتش و پختن مواد غذایی بصورت آب پز کردن
