سرطان مری:
سرطان مری چیست ؟ سرطان مری عبارت است از رشد سلولهای سرطانی در مری که در آن سلول‌ها بدون کنترل رشد میکنند و باعث تنگ شدن محل عبور غذا از مری به معده می‌شوند. این امر باعث اشکال در بلع غذا و اختلال حرکتی عضله صاف مری و در نهایت باعث اختلال در هضم غذا میشود. سرطان مری یکی از ده سرطان شایع در دنیا می باشد ولی در ایران شیوع این سرطان بیشتر از کشورهای غربی است.
سرطان مری چند نوع می باشد ؟ متاسفانه اکثریت تومورهای مری بدخیم میباشد و دو نوع سنگفرشی و آدنوکارسینوم بیش از 95 % آنها تشکیل میدهد. از لحاظ بافت شناسی سلولهای تومورال قسمت انتهای مری شکل استوانه ای ( شبیه سلولهای روده ) می باشد و لی تومور سایر قسمت ها از نوع سنگفرشی میباشد. طی سه دهه گذشته ، میزان شیوع سنگفرشی کاهش ولی نوع آدنوکارسینوم افزایش یافته است. مری بارت که در آن مخاط سنگفرشی طبیعی انتهای تحتانی مری با مخاط استوانه‌ای حاوی سلولهای ترشحی (مشابه بافت روده) جایگزین شده است مهمترین عامل بروز آدنوکارسینوم مری است
چه عواملی در سرطانهای مری نقش دارد؟ در نوع سنگفرشی عوامل زیر نقش دارند
ژنتیک
غذاهایی حاوی ترکیبات نیتروزامین
غذاهای آلوده به قارچ‌ها
مصرف چای داغ و غذاهای بسیار داغ
مصرف سیگار و الکل
طبقات اجتماعی اقتصادی پایین
سابقه بیماریهای مری مانند آشالازی
سابقه خوردن مواد اسیدی و قلیایی
سابقه سرطانهای ناحیه سر و گردن
جویدن یا داخل دهان نگه داشتن موادی مانند ناس
کمبود بعضی از مواد و ریزمغذی‌ها از جمله کمبود سلنیوم، ویتامین A و روی
هیدروکربن‌های پلی‌آروماتیک ناشی از سوختن غذا
وجود ویروس پاپیلومای انسانی
سیگار خطر سرطان مری را بیشتر میکند.
چای داغ خطر سرطان مری را بیشتر میکند.
ماهی دودی خطر سرطان مری را بیشتر میکند.
ترشی شور خطر سرطان مری را بیشتر میکند.
مصرف ناس در استان خراسان یا برنج‌خواری در استان‌های گلستان، گیلان و مازندران و همچنین نوشیدن چای داغ در استان آذربایجان شرقی را می‌توان از مهمترین علل بروز سرطان مری در این مناطق برشمرد.
مهمترین عامل خطر سرطان آدنوکارسینوم مری چیست ؟ ریفلاکس ( برگشت ) محتویات معده به مری و تماس طولانی مدت جدار مری با اسید معده ممکن است باعث تبدیل مخاط سنگفرشی مری به مخاط استوانه ای شبیه به مخاط روده شود که مری بارت نامیده میشود . چاقی و سایر عواملی که میزان ریفلاکس را زیادتر میکنند ریسک فاکتور سرطان مری نوع آدنوکارسینوم محسوب می شوند. خطر آدنوکارسینوم در مری بارت حدود ?? تا ??? برابر جمعیت عادی است. سالانه نیم درصد افراد مبتلا به مری بارت دچار آدنوکارسینوم مری می شوند.
مری بارت خطر سرطان مری را بیشتر میکند
سرطان مری چه علایمی دارد ؟ شایع ترین علامت سرطان مری دیسفاژی پیشرونده (اختلال بلع) است. دیسفاژی ابتدا مربوط به مواد غذایی جامد است و به تدریج پیشرفت نموده و حتی بیمار برای بلع غذاهای نرم و مایعات نیز مشکل پیدا میکند . با پیشرفت بیماری ، مری تدریجاً تنگتر می شود و بیمار دچار استفراغ حاوی غذاهای هضم نشده و کاهش وزن می شود.
سرطان مری را چطور در مراحل نخست تشخیص دهیم؟ هنگامی که فرد از گیرکردن مداوم غذا شاکی است، حداقل 60 درصد فضای مری به وسیله تومور اشغال شده است. اما اهمیت دادن به علایم به ویژه در افرادی که به نحوی در معرض خطر هستند می‌تواند تا حدودی در تشخیص زودتر سرطان مری کمک کند. در مواردی نیز می‌توان بیماری را با بیماریابی زودتر کشف کرد. در این شیوه که در افراد در معرض خطر، در فواصل مشخص صورت می‌گیرد، رنگ‌آمیزی‌های حین آندوسکوپی در تعیین محل مشکوک کمک بیشتری میکند. این بیماری در حال حاضر علاج‌ناپذیر است. تشخیص زودهنگام و درمان سریع تنها شانس بقای فرد به شمار می‌روند. در هر صورت، می‌توان علایم را رفع نمود یا تحت کنترل درآورد. اگر درمان فوراً آغاز نشود، سرطان مری سریعاً به ریه‌ها و کبد گسترش می‌یابد.
بهترین روش تشخیص سرطان مری پس از گرفتن شرح حال و معاینه کامل، استفاده از آندوسکوپی و نمونه برداری است اما با بررسی عکس رنگی با خوردن باریم نیز می‌توان به وجود تومور پی برد ولی برای تشخیص قطعی پس از گرفتن عکس لازم است بیمار آندوسکوپی شده و از محل ضایعه نمونه برداری شود. پس از تشخیص، از سی‌تی‌اسکن و اندوسونوگرافی برای تشخیص و تعیین موقعیت و مرحله بندی سرطان کمک گرفته میشود.
سرطان مری چگونه درمان می شود ؟ در اکثریت موارد امکان درمان و علاج قطعی وجود ندارد . سرطان مری به سرعت رشد می کند و اغلب سرطان در مراحل پیشرفته ، تشخیص داده می شود با این حال پیشرفت روش های جراحی ، رادیو تراپی و شیمی درمانی میزان امید به زندگی و میزان احساس راحتی بیماران در حین زندگی را بهبود بخشیده اند .
افراد مبتلا به سرطان مری چندین گزینه درمانی پیش رو دارند که عبارتند از : جراحی ، پرتو درمانی ، شیمی درمانی و یا درمان ترکیبی از جراحی ، پرتوتابی و شیمی درمانی .
درمان سرطان مری اغلب توسط جراحی و رادیوتراپی صورت می پذیرد پرتو درمانی می تواند قبل یا بعد از جراحی تجویز شود یا می تواند به جای جراحی به کار رود . در مواردی شیمی درمانی نیز جزو مراحل درمان قرار می گیرد . انتخاب درمان درست به موارد زیر بستگی دارد:
سرطان در کجای مری واقع شده است؟
آیا ارگان ها و بافت های اطراف را درگیر کرده است؟
آیا به غدد لنفاوی گسترش یافته است؟
بیمار علائمی دارد ؟
سلامتی عمومی فرد چگونه است ؟
جراحی : چند نوع عمل جراحی برای سرطان مری وجود داردکه انتخاب آنها به محل واقع شدن تومور به مری بستگی دارد. جراح ممکن است تمام مری و یا فقط بخشی از آن را که حاوی تومور است خارج کند. معمولا جراح بخشی از مری را به همراه غدد لنفاوی و بافت های اطراف آن خارج می کند. بخشی از معده و یا حتی تمامی آن نیز ممکن است خارج شود. در اغلب موارد پزشک معده را بالا می کشد و آن را به باقی مانده مری متصل می کند و یا از قسمتی از روده ها برای اتصال مری به معده استفاده می کند.
پرتو درمانی : رادیوتراپی در درمان نوع سنگفرشی خیلی موثر است .
گاهی مواقع در موارد پیشرفته درمان های غیر جراحی نیز مورد استفاده قرار می گیرند . این روش ها عبارتند از گشاد کردن قطر داخلی مری و تعبیه استنت مری به صورتی که امکان بلع راحت تر برای بیمار فراهم شود
بهترین راه پیشگیری از سرطان مری چیست ؟
عدم مصرف چای داغ
پرهیز از مصرف ماهی دودی و شور
عدم مصرف سیگار ، مشروبات الکلی ، ناس و تریاک
مصرف کافی میوه و سبزیجات تازه
مصرف میوه و سبزیجات تازه، خطر سرطان مری ، معده و روده را کمتر میکند
