سنگ های کیسه صفرا

سنگ های کیسه صفرا

کیسه صفرا درقسمت قونانی و راست شکم  در زیر کبد قرار دارد.در اغلب افراد  سنگ ها ی کیسه صفرا علامتی نداشته و نیاز به درمان ندارد، اما در تعدادی از موارد که سنگها مشکل ساز شوند باید کیسه صفرا یا سنگ ها را برداشت.

کیسه صفرا یک کیسه گلابی شکل است که  در زیر کبد قرار داشته و از طریق لوله های کوچکی که مجاری  نامیده می شود به کبد و روده کوچک متصل می شود.صفرای تشکیل شده در کبد از طریق این مجاری به کیسه صفرا ریخته و در آنجا ذخیره می شود تا  در صورت نیاز از طریق انقباض کیسه صفرا  مثلا جهت هضم چربی ها بدنبال خوردن غذای  چرب وارد روده  گردد.

سنگ ها چیستند؟

سنگ های کیسه صفرا ازتجمع مواد جامد  تشکیل دهنده صفرا در  داخل کیسه صفرا ایجاد می شوند.اندازه آنها می تواند از شن ریزه تا سنگ هایی به بزرگی خود کیسه صفرا باشد؛اما در اغلب موارد اندازه آنها کمتر از 2.5 سانتی متر است.

علل:

علت تشکیل صفرا ناشی از ساکن بودن و بیش از حد بودن  غلظت بعضی از مواد تشکیل دهنده صفرا در داخل کیسه صفرا است.

عواملی که بعضی از افراد را مستعد ابتلا به سنگ های کیسه صفرا می کنند:

1-زنان :زنان بیشتر از مردان در معرض ریسک ابتلا قرار دارند.

2-سن:ریسک تشکیل سنگ با افزایش سن  افزایش می یابد و در بچه ها شیوع آن نادر اما در افراد بزرگتر بویژه افراد بالای 40 سال بیشتر است.

3- بارداری

4-چاقی

5-افزایش تری گلسیرید خون

6-نخوردن مکرر غذا   

7-کاهش وزن سریع

8-بی تحرکی

9-مرض قند

10-سیروز

11-بعضی از کم خونی های همولیتیک

 یعنی کم خونی هایی که باعث تخریب گلبول های قرمز خون می شود

12-داروها: مانند مصرف قرص های پیشگیری از بارداری و بعضی از داروهای پائین آورنده چربی خون (کلوفیبرات) و بعضی از آنتی بیوتیک ها(سفتریاکسون)

13-ژنتیک

14-بریدن قسمت انتهایی رودۀ کوچک

تشخیص:

در بررسی های تشخیصی کیسۀ صفرا دو نکته اهمیت دارد اول اینکه سنگ کیسۀ صفرا حضور دارد دوم اینکه علایم ایجاد شده مربوط به سنگ می باشد.

سنگ ها از نظر ایجاد علایم به چند گروه تقسیم می شوند:

گروه اول:

بیماران با سنگ های بدون علامت کیسه صفرا:

گروهی هستند که سنگ ها بطور تصادفی در سونوگرافی روتین یا سونوگرافی که بدلایلی دیگر مانند بررسی سنگ های کلیوی انجام شده  تشخیص داده میشود. احتمال بروز دردها ی صفراوی  و عوارض مانند التهاب کیسه صفرا والتهاب لوزالمعده  در این موارد بسیار اندک است.به همین دلیل بجز استثنائاتی، بدلیل پائین  بودن ریسک ایجاد علایم وعوارض ناشی ازسنگ های بدون علامت و حتی پائین تر بودن آن نسبت به  عوارض ایجاد شده توسط  عمل جراحی ،درمان  پیشگیرانه  سنگ  های کیسه صفرا مانند برداشتن کیسه صفرا   توصیه نمی گردد.

 

استثنائاتی که در آن برداشتن پیشگیرانۀ کیسه صفرا چه با سنگ و چه بدون سنگ توصیه می گردد:

1-در بیمارانی که خطرافزایش ریسک احتمال بدخیمی های کیسه صفرا و مجاری صفراوی وجود دارد مانند کیسه صفرای چینی یا آهکی

2-بیماری سیکل سل

3-اسفروسیتوز ارثی

4-بیماران در لیست  پیوند قلب و کلیه

5-بیمارانی که می خواهند جراحی بای پاس معده  جهت درمان چاقی انجام دهند.

6-کسانی که یکبار سابقۀ قبلی عوارض سنگ  کیسۀ صفرا مانند التهاب کیسۀ صفرا یا لوزالمعده داشته اند.

گروه دوم:

بیماران با  سنگ های  علامتدارکیسه صفرا:

گروهی از بیماران هستند که  در آن سنگ های کیسه صفرا  در طی بررسی های رادیولوژیک  جهت یافتن علت دردهای شکمی  تشخیص داده می شوند.علایم در این گروه می تواند اختصاصی و مرتبط با سنگ ها و غیر اختصاصی  و نه چندان مرتبط با  سنگ های صفراوی   باشد.

علایم اختصاصی  که به سنگ های  صفراوی نسبت داده می شود دردهایی هستند در قسمت فوقانی راست یا وسط شکم و یا در قفسه سینه  با انتشار به شانۀ راست یا پشت  معمولا همراه با تعریق ،تهوع ،استفراغ که  طی یک تا سه ساعت به حداکثر شدت رسیده  و سپس طی 4 تا 6 ساعت کاهش می یابد.دردها معمولا بدنبال مصرف غذای پر چرب شروع می شوند اما می تواند در هنگام گرسنگی نیز رخ دهد.اگر درد بیشتر از این مدت طول بکشد ویا همراه با تب و افزایش سلول های سفید خون باشد باید به ایجاد عوارض سنگ های کیسه صفرا مانند کوله سیستیت شک کرد.

 علایم دیگر که غیر اختصاصی بوده   و بنظر نمی رسد  که چندان ارتباطی به سنگ های صفراوی  داشته باشد شامل  آروغ زدن،نفخ،سوزش پشت جناغ سینه،برگشت غذا،و افزایش دفع گاز می باشد.

بدلیل  ریسک بالای ایجاد عوارضی مانند التهاب کیسه صفرا یا لوزالمعده در این  افراد ، برداشتن سنگ ها از طریق جراحی کیسه صفرا و در بعضی شرائط خاص درمان غیر جراحی توصیه می گردد.

اما در افراد با دردهای غیر اختصاصی دانستن این  که  آیا مشکلات گوارشی مربوط به  سنگ های کیسه صفرا است یا خیر مهم است. چون اگر سنگ  علت ایجاد مشکلات گوارشی نباشد،علایم ممکن است پس درمان وبرداشتن کیسه صفرا ادامه داشته باشد ،بنابراین در این موارد می توان جراحی را جهت تشخیص دقیق تر به تاخیر انداخته یا گاها اگر بیمار شرائط استفاده از درمان داروئی را داشته باشد می توان  برای یک دوره سه ماهه از داروی حل کننده سنگ استفاده کرد. بر طرف شدن علایم طی این مدت می تواند نشانه تائید ارتباط علایم با سنگ باشد و و ادامه درمان می تواند منجر به حل شدن سنگ ها شود.

گروه سوم:     

دردهای صفراوی  بدون حضور سنگ درکیسه صفرا :

گاها علایم مرتبط با سنگ های صفراوی بدون حضور سنگ  در صفرا می باشد این حالت  می تواند بدلیل اختلا لات حرکتی کیسه صفرا یا بدلیل حضور شن ریزهایی  باشد که در سونوگرافی معمولی قابل تشخیص نیستند، با  استفاده از روش های دقیق تری مانند آندو سونوگرافی  ممکن است بتوان این نوع سنگ ها را تشخیص داد.در این موارد برداشتن کیسه صفرا می تواند به برطرف شدن علایم کمک کند.

 

 

عوارض سنگ های کیسۀ صفرا:

کله سیستیت حاد:

به التهاب کیسۀ صفرا کله سیستیت حاد گفته می شود.التهاب زمانی اتفاق می افتد که سنگ در گردن کیسۀ صفرا گیر کرده و از تخلیۀ کیسۀ صفرا جلوگیری کند.بیماری با حملات مکرر درد های صفراوی است که معمولا بیش از شش ساعت طول کشیده و همراه با تب و افزایش سلول های سفید خون می باشد.درمان این عارضه پس از بستری شدن در بیمارستان و تجویز مایعات وریدی و آنتی بیوتیک عمل جراحی کیسۀ صفرا از طریق لاپاروسکوپی در طی بستری در بیمارستان یا یا مدت کوتاهی پس از آن است.

کلدوکولیتیازیس یا سنگ های مجاری صفراوی:

وقتی است که سنگ ها از داخل کیسۀ صفرا وارد مجاری صفراوی شده و منجر به انسداد این مجاری می شود.انسداد مجاری صفراوی می تواند منجر به زردی و عفونی شدن صفرا ی داخل مجاری و در نتیجه تب ،لرز،و درد ناحیۀ فوقانی راست شکم گردد

 است.در صورت حضور همزمان ERCP درمان شامل در آوردن سنگ از طریق آندوسکوپی مجاری صفراوی یا

سنگ کیسۀ صفرا ،جراحی کیسۀصفرا نیز توصیۀ می شود.

 

پانکراتیت:

به التهاب لوزالمعده پانکراتیت گفته می شود که یکی از دلایل ایجاد آن سنگ هایی است که از کیسۀ صفرا وارد مجاری صفراوی می گردد و منجر به انسداد مجرای لوزالمعده می شود.درمان این وضعیت شامل استفاده از مایعات وریدی و در صورت نیاز آنتی بیوتیک و پس از بر طرف شدن التهاب لورالمعده در آوردن کیسۀ صفرا با لاپاروسکوپی است.