اختلالات مقعد
مقعد مجراى کوتاهى است که از راست روده به‌طرف پائین و از میان عضلات حلقوى دریچهٔ (اسفنگتر) مقعد تا سوراخ مقعد امتداد دارد. اکثر مشکلات پزشکى مقعد از عادات نامناسب در اجابت مزاج ناشى مى‌شوند و به همین دلیل قابل پیشگیرى هستند.
بواسیر (هموروئید)
بواسیر در مقعد شبیه وریدهاى واریسى (وریدهاى متسع شده) است. مقعد توسط شبکه‌اى از عروق خونى احاطه شده است که ممکن است در اثر فشار به‌سمت بیرون متسع و متورم شوند. این فشار از یبوست و زور زدن هنگام اجابت مزاج ناشى مى‌شود. بواسیر ممکن است داخلى یا خارجى باشد. بواسیر خارجى از سوراخ مقعد به‌طرف بیرون برجستگى پیدا مى‌کند و مى‌توان به‌راحتى آن را به‌شکل برآمدگى‌هاى کوچک و نرم لمس کرد. بواسیر داخل حتى اگر به‌داخل مجراى مقعد برجستگى پیدا کند به‌راحتى لمس نمى‌شود. این نوع بواسیر باعث احساس اجابت مزاج ناکامل مى‌شود. اتساع این وریدها باعث کندى جریان خون مى‌شود و تشکیل لخته (ترومبوز) را تسهیل مى‌کند. لخته شدن باعث تورم و درد بیشتر به‌ویژه هنگام اجابت مزاج مى‌شود. اگر یک رگ متورم پاره شود، خونریزى که گاهى بسیار زیاد است، بروز مى‌کند. با بهبود یافتن بواسیر معمولاً خارش یک ویژگى بارز مى‌شود.
درمان
مرسوم‌ترین درمان بواسیر لخته (ترومبوز) شده نشستن در آب گرم چندین بار در روز است. مقعد خود را از طریق شستن با آب گرم و صابون، تمیز و عارى از مواد مدفوعى نگه دارید. مواد پاک‌کنندهٔ مقعد مثل تاکس (Tucks) و کرم‌هاى پاک‌کننده مانند بالنئول شیاف‌ها فایدهٔ مشخصى ندارند و باید از آنها پرهیز کرد. براى پیشگیرى از بواسیر، مدفوع خود را نرم نگه دارید تا وارد شدن آسیب هنگام اجابت مزاج را به حداقل برسانید
اگر درمان خانگى باعث تسکین سریع بواسیر حاد و ملتهب نشد، جراح مى‌تواند با باز کردن رگ لخته (ترومبوز) شده و برداشتن لخته به‌سرعت مشکل را برطرف کند. بواسیر داخلى را مى‌توان توسط بستن با بند درمان کرد. در این روش یک بند لاستیکى دور رگ برجسته شده انداخته و در محل باقى گذاشته مى‌شود تا این رگ خودبه‌خود بیفتد. همچنین در این عروق مى‌توان مادهٔ ایجادکنندهٔ تصلب تزریق کرد و به این ترتیب وریدهاى متسع را مسدود نمود. این عمل به تصلب درمانى (اسکلروتراپی) معروف است. اشعه لیزر و جراحى با کمک ایجاد سرما (انجماد) نیز براى مسدود کردن عروق متسع به‌کار مى‌روند. اگر این اقدامات موفق نبود، جراحى آخرین راه چاره است.
خارش مقعد
پوست اطراف مقعد حساس است و به‌نظر مى‌رسد که استعداد طبیعى براى ایجاد خارش دارد. علل بسیارى براى خارش مقعد وجود دارد که عبارتند از: واکنش‌هاى حساسیتی، آنتى‌بیوتیک‌هاى خوراکی، عفونت‌هاى قارچی، انگل‌ها، بواسیر، عدم رعایت بهداشت مقعد، مورد آخر احتمالاً شایع‌ترین علت است.
درمان
بعد از اجابت مزاج ناحیهٔ مقعد را با پنبه جاذب رطوبت (در صورت لزوم آن را با آب ساده مرطوب کنید) تمیز کنید. از به‌کار بردن صابون خوددارى کنید زیرا باعث خشکى پوست و بدتر شدن خارش مى‌شود. در صورتى‌که از رطوبت زیاد رنج مى‌برید از پودر تالک (هرگز نشاستهٔ غلات را به‌کار نبرید) بین کپل‌هاى خود استفاده کنید. از زیرپوش و لباس خواب گشاد و جاذب رطوبت استفاده کنید.
خارش مقعد در کودکان ممکن است در اثر کرمک ایجاد شود. کودکان معمولاً از طریق بلع تخم‌هائى که توسط کودک دیگر یا یک حیوان دست‌آموز مبتلا دفع مى‌گردد، دچار کرمک مى‌شوند. این کرم‌هاى سفید و نازک بعداً در روده از تخم بیرون مى‌آیند، بالغ مى‌شوند و در اطراف مقعد تخم‌گذارى مى‌کنند و باعث خارش شدید به‌ویژه در شب‌ها مى‌گردند. از طریق چسباندن یک قطع چسب نوارى روى مقعد کودک هنگام صبح و قبل از اجابت مزاج و معاینه آن از نظر وجود تخم‌هاى ریز و سفد، مى‌توان به‌وجود آنها پى برد. اگر پزشک وجود کرمک را اثبات کرد همهٔ خانواده باید براى ریشه‌کن کردن کرمک با دارو درمان شوند. شما باید کلیهٔ لباس‌هاى کودک و ملافه‌هاى تختخواب او را بشوئید. حیوانات دست‌آموز باید توسط دامپزشک درمان شوند.
شقاق مقعد و فیستول
شقاق مقعد شکافى روى پوست ظریف مجراى مقعد است که معمولاً در اثر دفع مدفوع سفت ایجاد مى‌شود. این شقاق بعداً عفونى مى‌شود و باعث درد و خارش مى‌گردد. خوددرمانى این عارضه مشابه بواسیر است
فیستول مقعد مجراى ارتباطى باریکى است که بین مجراى مقعد و پوست اطراف سوراخ مقعد ایجاد مى‌شود. تخلیه چرک از این مجرا ممکن است باعث تحریک و خارش گردد. یک آبسهٔ زمینه‌اى مقعد ممکن است کاملاً دردناک باشد. به پزشک مراجعه کنید. این فیستول باید احتمالاً باز و تخلیه شود.
سینوس پیلونیدال (حفرهٔ ناشى از به دام افتادن مو)
این عارضه هنگامى بروز مى‌کند که موها در زیرپوست بین کپل‌ها (معمولاً زیر نوک استخوان خاجى و در ناحیه دنبالچه) به دام مى‌افتند. هنگامى که این موها عفونى مى‌شوند آبسهٔ کوچکى تشکیل مى‌شوند که بعداً از حفرهٔ خود به سطح پوست تخلیه مى‌گرد. معمولاً این حفره با نشستن در آب گرم و تمیز کردن کامل ناحیه دو یا سه بار در روز بهبود مى‌یابد. اگر این حفره باقى بماند یا عود کند مى‌توان آن را از طریق جراحى برداشت.
